Als wij nu de doden tellen
of beter nog de adem die verdween
in zieke lucht die achterbleef
jouw naam verzinkt
de bodem in
hoe zal ik dit beheersen
die groet tot halverwege
stond nooit aan onze deur
de zeis, een kleine of die grote
die niet de onze was
wel pijn deed maar verbleekte
en hoe dan ook op afstand bleef
Hoe zal ik nu dit leven denken
de liefde, die mij toch vervallen zal.
Mark Butaye
BEHALVE JIJ
Je dood is nieuws. Je ligt als sterfgeval
onder de velen, een moedeloos getal
waarin ik je verlies, een vreemde
taal waarin ik je moet delen.
Ik wil jou alleen. Grijp dit touw,
het reikt tot de bodem, grijp het
zodat ik je op kan trekken naar het licht.
Ik wil mijn hand op je ogen leggen:
kom, sta op, hier zijn je kleren,
je schoenen, trek ze aan, ik wil dat
je de hele weg van waar ik je verloor
tot waar ik je vond, teruggaat.
Iedere stap, ieder gebaar, iedere seconde
wil ik terug: je hand op de tafel, je roep
door het huis, je lach in mijn rug,
je spoor in mijn spoor op het laken.
Het kan niet, ik weet het, maar het moet.
En pas als de weg vrij is, laat ik je gaan.
Ik kijk je na. Je komt niemand tegen.
Zolang ik kijk is vandaag
geen mens overleden,
behalve jij.
Charles Ducal
Gedicht om niet alleen heen te gaan
Omringd word je geboren, maar een paar,
twee drie mensen volstaan
die je de weg helpen te vinden
naar het licht, de schreeuw.
Omringd ga je dood, maar een paar,
twee drie geliefden volstaan
die je de weg helpen te vinden
naar de stilte, de schemering.
Het is een abnormale tijd
waarin het vaarwel op het komen lijkt
maar waar geen plaats is voor liefdeblijken.
Het is een abnormaal seizoen
waarin de lente op de lente lijkt
maar waar geen bloem het bed, de kamer of het graf verfraait.
Zonder bloemen of gebaren ga je heen
in een wade van leegte en van lucht.
Alleen tere ontloken bloesems vieren je,
weerbarstig en één en al hoop.
Weldra komt de dag waarop ze, opgeschoten,
gered van bijtende kou
hun bloeiende gebaren
hun luchtige strelingen
hun zaad voor hierna verbinden met elkaar.
Weldra komt de dag waarop ze
vertellen over de tijd toen je elkaar
lief moest hebben zonder handen,
elkaar met je ogen aan moest raken.
Weldra komt de dag waarop ook wij
met onze armen als reikende takken
ons hart als zacht spinthout
onze handen als trillende blaadjes
elkaar aan zullen raken,
elkaar zullen omhelzen
met velen
bevend
eindelijk dicht om je heen.
Caroline Lamarche
Vertaling Katelijne De Vuyst
Lees hier het originele Franse gedicht.
Poem against lonely departures
We are born surrounded, not by many,
two or three people are enough
to help us on the journey
into the light and the cries.
We die surrounded, not by many,
two or three loved ones are enough
to help us on the journey
into the silence and the dark.
This is an unusual time
a time when farewell is like arrival
with no possibility of an embrace.
This is an unusual season
a season when spring is like spring
with no flowers for the bed, the room, the grave.
No flowers, no gestures, you leave
in a shroud of air and emptiness.
Only the softly unfolding buds,
stubborn and full of hope, celebrate you.
The day will come when, fully grown,
saved from the threat of cold,
they will open their flowery arms
caressed by the wind
spreading seeds for tomorrow.
The day will come when they will exchange
memories of the time when we
had to love without hands
and touch only with our eyes.
The day will come when we too
£with our arms like branches
our hearts like tender sapwood
our hands like trembling leaves
will touch,
will embrace
all of us together
quivering
at last gathered closely around you.
Caroline Lamarche
translated by Howard Curtis
Click here to read the original poem in French
Poesia per non andarsene soli
Si nasce in compagnia, di pochi,
due o tre persone bastano
per aiutarti lungo la strada
della luce, del grido.
Si muore in compagnia, di pochi,
due o tre cari bastano
per aiutarti lungo la strada
del silenzio, dell’ombra.
È un tempo anomalo, questo
con le partenze simili agli arrivi
nel divieto di un abbraccio.
È una stagione anomala, questa
con la primavera simile alla primavera
senza un fiore attorno al letto, nella camera, sulla tomba.
Senza fiori, senza gesti, te ne vai
in un lenzuolo d’aria e di vuoto.
Solo i germogli che si schiudono teneri
ti celebrano, caparbi e colmi di speranza.
Verrà il giorno in cui, cresciuti, scampati
alla minaccia del freddo
mescoleranno i loro gesti fioriti
le loro carezze di vento
i loro semi per il domani.
Verrà il giorno in cui si scambieranno
i ricordi del tempo in cui bisognava
amarsi senza mani
toccarsi con gli occhi.
Verrà il giorno in cui anche noi
con le braccia come rami
i cuori come un tenero alburno
le mani come foglie palpitanti
ci toccheremo,
ci abbracceremo
numerosi
frementi
stretti finalmente intorno a te.
Caroline Lamarche
traduzione di Stefania Ricciardi
“Yalnız ayrılmamak için şiir”
Doğarken etrafımız insan dolu, sonrasında az,
iki veya üç kişi yeterli
ışığa, çığlığa doğru
yol açmaya seninle.
Ölürken etrafımız insan dolu, sonrasında az,
iki veya üç yakının yeterli
sessizliğe, gölgeye doğru
yol açmaya seninle.
Olağanüstü bir zaman içindeyiz
veda ile varışın bir olduğu
sarılamadan.
Olağanüstü bir mevsimdeyiz
ilk baharın bahara benzediği
yatak, oda, mezarın çiçekle süslenemediği.
Çiçeksiz gösterisiz ayrılıyorsun
kefeninde hava ve boşluk.
Yalnızca şefkatle açılmış tomurcuklar
seni inat ve umutla kutluyorlar.
Gün gelecek soğuk tehdidinden
büyümüş kurtulmuş
çiçeklenmiş hareketlerini karıştıracaklar
rüzgar okşayacak
tohumlarını yarına.
Gün gelecek paylaşacaklar
birbirine dokunmadan
gözleriyle sevmeyi gerektiren
zamanların anılarını.
Gün gelecek biz de
kollarımız dal gibi
kalplerimiz yumuşamış diri odun gibi
ellerimiz titreşen yapraklar gibi
birbirimize dokunacağız
öpüşeceğiz
hepimiz
titreyeceğiz
sonunda senin etrafında sımsıkı.
vertaling: Canan Marasligil
Poema para no irse solo
Nacemos acompañados, aunque por pocos
dos o tres personas bastan
para ayudarnos en el viaje
hacia la luz, el grito.
Morimos acompañados, aunque por pocos
dos o tres allegados bastan
para ayudarnos en el viaje
hacia el silencio, la sombra.
Vivimos un tiempo de excepción
un tiempo en el que la despedida se parece a la llegada
sin que podamos abrazarnos.
Vivimos una época de excepción
una época en la que la primavera se parece a la primavera
sin adornar de flores la cama, el dormitorio, la tumba.
Sin flores, sin gestos, te vas
envuelto en una mortaja de aire y vacío.
Solo los brotes que se abren lentamente
te celebran, tercos y llenos de esperanza.
Llegará el día en que, ya crecidos, a salvo
de la amenaza del frío
mezclen sus gestos floridos
sus caricias de viento
sus semillas para el mañana.
Llegará el día en que intercambien
recuerdos del tiempo en que había
que amarse sin manos
tocarse con los ojos.
Llegará el día en que también nosotros
con nuestros brazos como ramas
nuestros corazones como la albura tierna
nuestras manos como hojas palpitantes
nos toquemos,
nos besemos
juntos
temblorosos
por fin reunidos en torno a ti.
Caroline Lamarche
Traducción Raquel Vicedo
« Poema para não ir sozinho »
Nasce-se acompanhado, mas pouco
duas ou três pessoas bastam
para ajudar a trilhar o caminho
para a luz, o grito.
Morre-se acompanhado, mas pouco
dois ou três próximos bastam
para ajudar a trilhar o caminho
para o silêncio, a sombra.
É um tempo excepcional
este, em que o adeus se parece com a chegada
sem nos podermos abraçar.
É um estação excepcional,
esta, onde a primavera se parece com a primavera
sem decorar com flores a cama, o quarto, o túmulo.
Sem flores, sem gestos, tu partes
uma mortalha de ar e vazio.
Só os rebentos docemente desdobrados
te celebram, teimosos e cheios de esperança.
Chegará o dia onde, crescidos, salvos
da ameaça do frio
misturarão os seus gestos floridos
as suas caricías do vento
as suas sementes para amanhã.
Chegará o dia onde trocarão
as suas memórias do tempo onde era preciso
amar-se sem mãos
tocar-se com os olhos.
Chegará o dia onde nós também
com nossos braços como ramos
nossos corações como um suave lenho
nossas mãos como folhas palpitantes
nos tocaremos,
nos beijaremos
muitos
palpitantes
finalmente abraçados a ti.
Traduction Pedro Chaves et Nathalie Clérin.
Ik leen je mijn adem
Alles wat ik nog een laatste keer had willen doen
de met linnen beklede tak van je arm vastnemen
mijn vingers rond je twijgen vouwen
door klitten haar je kruin voelen
die de warmte nog even vasthoudt
als zandsteen op een zomeravond,
is mij ontnomen.
Witte werkmieren hebben je om en om gewenteld
ze brachten je opbollende wind en zonneschijn en
als ze hun liefde bundelden konden ze je dragen.
Maar hoe verlang ik naar het schuren
van hout op mijn schouder.
Nu alles stokt hoor ik de echo van je stem.
Voor je laatste woorden leen ik je mijn adem
zoals men een balpen leent aan een reiziger
die nog snel een ansichtkaart verstuurt
voor hij terugkeert naar huis.
Peter Mangel Schots
Kikkerlied
op de achtergrond de honden van Persephone
zwarte zwarte populier
wij leven mee
vergeten niet
ik ben een lege stoel ~ uw vriend
en zonder wind
trillen toch
uw bladeren
dag geef u maar over aan
de nacht met zwarte sterrenkraag
omhult
het vuur dat sneeuwt
in het dodenmeer
ivoren lier met gouden draai
planeten vinden zo hun baan
en zwarte gaten
ontwaken
Kleine Beer
lampionnen aan de boom
ze wiegen met de onderstroom
in blauwe armen
kwaakt het
een eeuwigheid
Peter Holvoet-Hanssen
Lees hier de Franse vertaling door Kim Andringa
Huidhonger
Jouw zachte zijn
zat geborgen
in de warmte van jouw stem
het dwaalt verder
door ons
gedeelde verleden
terwijl de tijd
wijkt
spiegelen gesprekken
jou
weer met woorden
in de beelden van elkaars ogen
deelt de zon zacht
jouw stem
opgeborgen
in de warmte
van elk ochtendgloren.
Philip Meersman
In de lucht zie ik jouw lippen
Wanneer de dag haar wende maakt,
sterren zacht verbleken
of net – nog niet – de nacht verbinden,
verkleurt de lucht
tot het roze van je lippen
de tijd maakt rimpels in het kussen
elke kleur contrasteert
met het beginnende groen
dat stil ontspruit
waar onze vingers uit elkaar gleden
Ik lees jouw lippen in het ontwaken van de zon
en gooi een handkus naar de wolken
Philip Marsman
Teddybeer
Nu jij
niet meer bij me bent
mis ik je stille zwijgen
het klinkt luider
dan het ruisen van mijn hart
dat krachtig jouw naam herhaalt
nu jij niet meer,
een antwoord geeft
op de vragen in mijn dromen
lig ik stil
slaap ik weer
met in mijn armen
jouw teddybeer.
Philip Meersman
DE BESTE MANIER OM IEMAND TE BEGRAVEN
Het is nooit goed om iemand te begraven.
Kies daarom hartelijke, hard gelaagde aarde uit. Niet van die zompige, ongezonde modder. Die aarde moet namelijk nog een beetje in de herinneringen van de een of andere mee.
Graaf daarin dan een gat voor het houtwerk van de kist en het gemis daarin.
Met een doffe plof komt in ondergrond terecht wat geen adem en geen wil meer heeft. Geen nood. Wat geen nood meer heeft. Aan jou.
Vul het dan maar weer op, dat gat, dat zwarte hart. Vlug: of anders lukt dat vullen niet – verkommert het dieper tot iets onvervulds. Daarom: stamp achteraf die aarde stevig aan. Je weet nooit.
Hou het lamenteren kort: wat haalt het uit? Hou je verder je gang en stap. Vergeet, ja, maar niet meteen. En net niet alles: waak nog wat over die aarde
Beklijf. Stap zo min mogelijk uit de tijd. Stap en bevestig. Stap nog een eindje mee en, alsjeblieft, zeg niets.
Zeg niets: spreek.
Het is nooit goed om iemand te begraven. Je moet het daarbij kunnen laten.
Alain Delmotte
Afscheid
Verdwaald zijn we, in leegte en stilte
Op zoek naar manieren om dit leed te dragen
Fluisterend de naam van onze geliefde
Die niet meer is…
Schaduwen van verlies ontfermen zich terwijl over de nabestaanden
Helende woorden hebben we nodig vandaag
Om het gebrachte offer te omschrijven
Gevonden willen we worden in harten die meeleven
Bestaan is niet meer het belangrijkste
Nee
Niet vergeten worden
Daar draait het allemaal om
Vaarwel
Ga zacht heen
Richting je nieuwe bestemming
Daar waar alles goed lijkt
En niemand terugkeert
Maar weet dat je altijd gedragen zult worden
In gedachten en harten
Nerkiz Sahin
