Lung Island
Voor de negen
en voor al wie voor hen zorg droegen in wzc Sint-Jozef, Sint-Pauwels
Voor hun televisie zaten ze
hun drukke dagen te beleven
in de uren van veel anderen.
Ze ademden hun eigen adem.
Hun longen waren op.
Ze keken altijd om.
Ze niesden voor zich uit.
Ze morsten koffie, dachten dat
ze koffie dronken.
Ze zijn in heel mijn kop.
Frank Pollet
Rouwbloemen
Er zijn woorden voor alles, zeggen ze,
woorden bij het leven, bij de dood.
Elke taal een tuin waaruit we ze zo te zien
naar hartenlust plukken, en vasthouden
met een laatste restje inkt of rakelingse lippen.
Alleen missen we die woorden soms,
nee, lang niet zo hard als jou,
maar vanochtend missen we ze
net zoveel als de gezichten eromheen.
Toch hielden we van de zachte stilte –
ze nam de gedaante aan van een vogel
die opvloog en ons openstelde
voor elkaar, gewoon als we hem zagen.
We hoefden het niet te zeggen maar
we hielden ervan in je voetspoor te lopen
en de wegen baanden zich in hun eentje,
verstrengelden zich zoals de jaren.
Sinds kort wordt een andere stilte ons opgelegd,
we mogen je niet zien, niet aanraken,
en niets in ons kan de eerste lettergreep
spellen van een vaarwel.
En toch, op dit ogenblik,
nu we nog in je voetspoor lopen
en onze woorden ontbreken
of in bloemen veranderen,
zijn we bij je, waar we ook zijn.
in welk braakland,
in welke leegte jij je ook mag bevinden,
niets is vandaag aanweziger
dan onze liefde.
Carl Norac
Vertaling: Katelijne De Vuyst
Carl Norac: « Flores de funeral »
Há palavras para tudo, dizem,
palavras para a vida, para a morte.
Cada língua seria assim aquele jardim onde nos parece
fácil colhê-las, deixando-as então brotar
da ponta da caneta ou aflorar aos lábios.
Só que, por vezes, faltam-nos as palavras,
infinitamente menos que tu,
mas faltam-nos, esta manhã,
tanto como as caras em redor.
E, no entanto, gostávamos da doçura do silêncio
quando, qual pássaro
num bater de asas, nos abria
um para o outro num mero olhar.
Gostávamos, sem que fosse preciso dizê-lo,
de pôr os nossos passos nos teus
e os caminhos atavam-se por si,
entrelaçavam-se como fazem os anos.
Outro silêncio nos foi agora imposto,
sem poder ver-te nem tocar-te,
quando nada em nós sequer soletrava
a primeira sílaba de um adeus.
No entanto, ainda agora,
com os passos mais uma vez postos nos teus,
as palavras que nos faltam
ou se fazem flores,
estejamos onde estivermos, estamos presentes.
Que importa a clareira,
o vazio em redor,
nada hoje é menos esparso
que o nosso amor.
Cenaze çiçekleri
Her şeyi anlatan bir söz vardır diyorlar
hayat sözleri, ölüm sözleri.
Her dil bize onları kolayca seçebileceğimiz
bir bahçe gibi görünür, söz tutmak için
mürekkep ucundan, dudak kenarından.
Fakat bazen bu sözler eksik kalır,
senden sonsuzca daha az,
hele bu sabah, etraftaki yüzleri özler gibi
eksik kaldı.
Oysa sessizliğin yumuşaklığını severdik
o kuşu çizdiği zaman
uçtuğu an bizi birbirimize
tek bir bakışta açtığı an.
Söylemesek te severdik
birbirimizin ayak izlerine basarak
yollar kendi kendine bağlanırdı,
yıllar gibi üstünden geçerdi.
Son zamanlarda bize başka bir sessizlik yüklendi,
seni göremeden, sana dokunamadan,
içimizde daha hiçbir şey
elvedanın ilk hecelini seslendiremezken.
Ancak bu saatte,
adımlarımız adımlarında yeniden,
çiçeklenen veya eksik
sözlerimizle,
nereden gelirsek gelelim buradayız.
Ova ne alemde olursa olsun,
etrafı boşluk,
bugün her şeyden çok nadir olan
aşkımızdır.
Carl Norac
Vertaling: Canan Marasligil
AANGEZIEN
Aangezien het windstil was en het gordijn bewoog,
aangezien uit mijn slapende mond een andere stem
dan de mijne sprak, zo dwingend dat
ik wakker werd, en achter mijn ogen het water brak,
aangezien ik hem had zien lopen, buiten de tijd,
naar een huis dat niet meer bestond,
en ik achter het raam licht zag schijnen
en dat de deur voor hem open stond,
aangezien ik met hem oud ben geworden
en zijn afwezigheid mij iedere ochtend opnieuw
als een te grote trui
over het hoofd wordt getrokken,
aangezien hij moest doodgaan, en het niet mag,
geloof ik dat er een huis is
waar hij op me wacht.
Charles Ducal
Noot van de dichter: “‘hij’ ‘hem’ en ‘zijn’ (voornaamwoorden) in het gedicht kunnen zonder problemen vervangen worden door ‘zij’ en ‘haar’. Het blijft dan precies hetzelfde gedicht.”
Mevrouw S. G. werd geboren op 24 september 1929 en overleed in wzc Klavertje Vier in Sint-Job-In-’t-Goor op 31 maart 2020 aan COVID-19. ‘Ze koos ervoor op haar 90 jaar geen bed op intensive care meer bezet te houden, maar haar laatste dagen in haar knusse kamer in het woonzorgcentrum te spenderen, waar het verplegend personeel er alles aan deed om het haar nog zo comfortabel mogelijk te maken. Eeuwige dank voor deze mensen.’
L’amour est un oiseau rebelle
voor S. G.
bonbonneke Bonpoes, gij zijt nog steeds een model
de ster ooit zo fel straalt zacht nu en ’t zingt als Carmen
‘het koper ziet rood, het koper ziet geel’ en het zoemt
wij zuchten en missen u zoals sneeuw op de maan
kijk, bonneke Bonpoes, gij hebt nu engelenhaar
het valt nooit meer uit, een klok koekoekt zonder geluid
’t kasteelparkje stil, wie voedert de eendjes, maar dan
het operakoor, ’t is moeder, ze sjilpt weer Bizet
zo zijt ge ontwaakt, een lotusbloem die zich ontvouwt
hoor vader die speelt viool, zie de lichtjes van ’t Stad
maar wees gerust, gij zijt niemand tot last, op uw schoot
ligt Gaby te slapen, poes die straks restjes krijgt van
de rijstpap, mandala: vierkant in ’t midden, errond
een cirkel: veranda, zalig van restjes die soep
‘hoe is ’t met de poezen’ – Suske ziet vogels niet staan
uw lievelingsmeesjes bellen aan d’hemelpoort aan
want – ‘poesje kom’ – met een kwinkslag zijt gij altijd thuis
dus droom maar uw droom zo wit als de room van een soes
bonbonneke poes
Het Kapersnest, Noëlla Elpers i.s.m Peter Holvoet-Hanssen
Mevrouw C. N. overleed op 79-jarige leeftijd. Ze was enorm geliefd door haar man, kinderen en kleinkinderen. Ze hield van dansen en muziek. Ze was een grote fan van onder meer Will Tura. Dit gedicht is daarom – voor wie het graag hoort – óók een lied (op de melodie van ‘Ik ben zo eenzaam zonder jou’).
voor Meter
PUNT
.
Een punt zo plots. De richting kwijt.
Het is zo ver. Het niet meer weten.
De afstand is niet op te meten.
Meter onze meeteenheid.
Een punt zo hard. De tijdslimiet.
Waar al die uren te bewaren?
Het grote huis en al die jaren,
jouw open armen, toegewijd.
Een punt zo stil, zo zwart op wit.
Maar daarin zit nu ook verborgen:
de kleur, de danspassen van morgen,
je zo charmante levenslied.
Dit punt wordt tegelijkertijd
de plaats voor nieuwe kinderdromen,
daar waar de lijnen samenkomen.
Een middelpunt. Het middelpunt.
Voor altijd toch ons middelpunt.
.
Paul Bogaert
Mijnheer A.K. werd geboren op 24 mei 1939 en overleed in WZC Edouard Remy te Leuven op 2 april 2020 aan de ziekte COVID-19.
Er zijn noch familieleden, noch bekenden. Het betreft een Eenzame Uitvaart.
De sociaal werkster en een verzorgende van WZC Rémy stonden mij te woord.
Brief zonder venster
Voor A.K
Toen was er nog een hond die kwispelde
net vóór mijn komst en aan de voordeur was er tijd.
’s Avonds boog men zich nog
om de pen in het hart te dopen.
Ik was de bode die onder zijn pet
fluitend de ronde uit zijn benen reed
op eigen spierkracht Kerst bracht
en van lief tot lief de zacht toegelikte brief.
Tot ik van dorp en liefde los
op een verdieping werd verzorgd. Gisteren was er nog
de laatste toegewijde hand – hoe hij in plastic weende
en ik boven het masker in twee glazen ogen keek – ze lieten me gaan
terug naar Assent.
Daar loopt straks nog wel een kat
bij nacht over de strooiweide, dan huis ik weer
in de bloesems en dwarrel neer in mijn vertrouwde straten.
Lieve Desmet
Als wij nu de doden tellen
of beter nog de adem die verdween
in zieke lucht die achterbleef
jouw naam verzinkt
de bodem in
hoe zal ik dit beheersen
die groet tot halverwege
stond nooit aan onze deur
de zeis, een kleine of die grote
die niet de onze was
wel pijn deed maar verbleekte
en hoe dan ook op afstand bleef
Hoe zal ik nu dit leven denken
de liefde, die mij toch vervallen zal.
Mark Butaye
De heer R.V. werd in 1933 geboren en stierf op woensdag 1 april in het stedelijk ziekenhuis te Wetteren waar hij vier dagen eerder dringend werd opgenomen. De heer R.V. had enkele jaren geleden een beroerte gekregen en kon niet meer spreken. Hij stierf in aanwezigheid van zijn zoon. Zijn kleindochter is longarts in het UZ Gent en aldaar samen met haar 6 collega-longartsen actief in de COVID COHORTE, waar ze op volle toeren draait. Haar grootvader heeft ze dus tot haar eigen droefheid niet zelf kunnen verzorgen.
NIEMANDS VRIEND
Voor R.V. (1933 – 2020)
1.
Je beschikte enkel over een ziekbed om er alleen in te moeten zijn.
Je had alleen jezelf om van iedereen afscheid te kunnen nemen – hoezeer je zoon ook aanwezig was.
Nog voor je laatste woorden er waren, was je al sprakeloos: je hield ze helemaal verzwegen. Daarom dat niemand ze hoorde: je had er al te weinig adem voor en de dood had haast.
Ja, de dood had haast. Het moest vlug. Hij had het druk: er werd die dag wel erg veel op hem beroep gedaan, die niemands vriend.
2.
Al de tijd die je kleindochter als dokter aan anderen gaf: met die tijd kon ze je niet helen, met die tijd moest ze anderen genezen.
Met haar longen op intensieve zorgen kon ze je niet aan adem helpen. Ze was in de weer met de wereld – die liet haar niet los, die hield haar voor zich.
Ze klom, ze klom zich onvermoeid, met moed naar anderen toe. Bereiken kon ze je niet meer.
3.
Er is geen tijd om te treuren. We hebben haast: de dood is ons anders te vlug af. Je werd een stip in een statistiek. Droefheid werd uitgesteld.
Waar je nu ook bent, je bent er niet langer.
We hadden je nog veel te zeggen, vooral wat niet te zeggen valt.
We hadden je nog willen horen: je laatste woorden die je niet sprak, die ons ontbreken, die we zullen missen –
op die zullen we hopen.
Alain Delmotte
Mijnheer JV werd geboren op 27 september 1930 en overleed in WZC Westervier in Brugge op 3 april aan de ziekte COVID-19. J was een energieke man met een passie voor sport en een optimistisch, eindeloos dankbaar hart.
Voor JV
wat je met armen aanvangen kan
je glijdt in het water, helder als nieuwe ogen, een golf adem
waarin scherven licht zweven en om elkaar heen tuimelen
als jongens, zie je het strekken van vingers, de draagkracht
van schouders, het zich optrekkend lichaam één vloeiend stuk
dan weer hijs je je omhoog, hoger wil je, van tak naar kruin naar berg
hoe daarboven de zon door de bladeren in duizend stukken breekt
tot het ruisen doorheen je oren je hoofd in kringt, je steekt je hand uit
trekt je geliefden naar je toe, stuwt ze almaar hoger
tot je kan laten zien hoe de verte in stilte groet
als een molen sta je in de wind en wijs je een richting
het noorden ligt achter je, het zuiden voorop, kijk toch maar
verder dan je denkt, met armen als wakkere wieken draai je
om je heen, hoe je van oost naar west je kompas hervindt
je vingertoppen schenken aandacht als regen die de tuin doet bloeien
waar vrienden buitelen, nieuwe stemmen stilstaan
groeien; een hand op een schouder, je bouwt een bed
waarin een hoofd zich neerlegt en droomt
van dieren, voettochten, kermispret
hoe je zwaait naar iedereen die, en toen, en dan,
kort geleden nog vanachter het raam, tot halsoverkop
voor het laatst zwaai je naar ons, bleef je maar
zwaaien in deze brute lente, aldoor zwaaien,
tot om de bocht.
Astrid Haerens
BEHALVE JIJ
Je dood is nieuws. Je ligt als sterfgeval
onder de velen, een moedeloos getal
waarin ik je verlies, een vreemde
taal waarin ik je moet delen.
Ik wil jou alleen. Grijp dit touw,
het reikt tot de bodem, grijp het
zodat ik je op kan trekken naar het licht.
Ik wil mijn hand op je ogen leggen:
kom, sta op, hier zijn je kleren,
je schoenen, trek ze aan, ik wil dat
je de hele weg van waar ik je verloor
tot waar ik je vond, teruggaat.
Iedere stap, ieder gebaar, iedere seconde
wil ik terug: je hand op de tafel, je roep
door het huis, je lach in mijn rug,
je spoor in mijn spoor op het laken.
Het kan niet, ik weet het, maar het moet.
En pas als de weg vrij is, laat ik je gaan.
Ik kijk je na. Je komt niemand tegen.
Zolang ik kijk is vandaag
geen mens overleden,
behalve jij.
Charles Ducal
